Viet Currency - Phan 19

 

Thị trường luôn luôn đúng.   

  
     Đừng bao giờ TỨC với market. Càng tức sẽ càng cay nghiệt thêm. Trong trading người ta gọi là INTERNALIZE YOUR FEELING đấy. Bác nên tập câu nói này cho thật nằm lòng thì bác sẽ bớt thua. "DẠ EM BIẾT MÌNH SAI RỒI, MR. MARKET Ạ. BÁC SẼ XEM EM SỬA SAI, BẰNG CÁCH THEO BÁC NHÉ. BÁC MUỐN EM ĐI ĐÂU, LONG/SHORT?"

       Bác thử làm như thế vài lần. Bác sẽ thấy rằng market thật ra không có dể ghét như bác tưởng. Tại vì bác không đi đúng hướng của nó thôi. Cả triệu người vào market mua bán, tạo nên lực lên xuống. Chả ai ghét thương gì bác. Cho nên khi mình đi sai, lổ tiền thì đó là 1 cách mà market thông báo cho mình biết rằng mình và nó đang đi khác nhau. Câu hỏi tiếp....nhưng em vừa vào thì nó lại đi ngược lại thì sao? Cái này không chưởi thề không được đó nhe.....Dĩ nhiên rồi. Nếu bác "nghe" lời mr. Market, nhưng vẫn sai nữa. Thì vẫn phải nhúng nhường học thói Trương Lương mà xin lỗi lần nữa, và RA NGOÀI MÀ ĐỨNG. Tại vì lúc đó bác chả biết mr. Market đang nói gì. Không ai trên đời này lúc nào cũng biết cái message mà market đang send out. Nhiều khi đọc rất đúng, tưởng mình là thiên tài. Nhiều khi sai bét, nhưng đừng tưởng mình ngu. 
  
   Cái relationship giữa mình và market là một DYSFUNCTIONAL relationship. Lúc vui lúc buồn. Người hiểu rỏ nó sẽ biết lúc nào mình đang sai và tránh or minimize cái đó thật mau. Người chưa hiểu cứ tưởng có thằng khác đang rình chơi mình, rồi nổi quạu. Nổi quạu với market bằng cách đập thêm vào chả khác nào đút thịt vào miệng cọp. Đút vài lần sẽ cụt vốn. Muốn không muốn cũng phải ra ngoài thôi. Khi bác bị FORCED OUT, và từ ngoài nhìn vào bác sẽ bình an hơn. Khi bác bình an rồi, lúc ấy sẽ có những cơ hội mà bác NHẬN THỨC được. Và lúc ấy bác biết nếu trade là sẽ thắng liền. Nhưng đời nó có những cái quái chiêu như thế. Đó là lúc ấy BÁC ĐÃ HẾT TIỀN và PHẢI RỜI KHỎI CUỘC CHƠI.   

 

    Chân lý này là 1 chân lý bất di bất dịch trong các loại risk-taking game như betting hay trading. Đó là tại sao traders luôn nhấn mạnh cái gọi là LONGEVITY in trading. Tại vì nếu bác còn sống thì còn cơ hội. Bác đọc lang quanh trong đây bác sẽ thấy tôi có nói 1 câu lâu rồi cho mấy bác lúc trước. Đó là bác chỉ có thể make $$$$ khi market cho phép. Market chưa cho phép, bác rất khó make $$$ lém. Có cố gắng thì cũng hy vọng được vài đồng bạc cạo gió. Ngược lại, lúc nó cho phép rồi bác đánh đâu thắng đó. Cái này có phải là hên xui? No...cái này chả phải hên xui gì cả, mà là TIMING, là THỜI GIAN. Thời gian đó có nghĩa là trong giai đoạn ấy market rất dể trade (long/short). Bắt được cái thời gian này đúng thì nếu có thua nhiều lúc trước sẽ gở lại rất mau. Cái giai đoạn thời gian này nó NHIỆM MẦU đến nổi thằng rookie nhảy vào đúng lúc, trade ăn lia lịa. Rồi nó tưởng nó thiên tài. Sau giai đoạn đó, nếu nó không biết tại sao, cứ đưa sừng vô húc tiếp thì bảo đảm số tiền thắng kia sẽ đi rất mau. Nó có thể ngạc nhiên về sự "phân tích" của nó về giai đoạn này, nhưng nếu nó hiểu khả năng của nó thì nó biết rằng mình chả có phân tích "mịa gì cả." Tất cả là 1 chữ hên to tổ bố. Nhưng con người thường vốn có cái nhìn "rất vĩ đại" về cá nhân, nên ít ai thấy rằng the windfall vừa qua đơn giản chỉ là a good timing thui. Bởi thế thành công trong trò chơi này đòi hỏi sự hiểu biết, kềm chế cá nhân của người trader nhiều hơn là tìm hiểu hay phân tích market. 

 

Giới thiệu   

    Hầu hết các chỉ số TA indicators đều vấp phải một lỗi lầm. Đó là TIME-LAG. Cho nên không thể xài nó để đo bottom TRỪ KHI CÁI BOTTOM đó là một PROCESS. Vì là một process cho nên nó có thời gian. Thời gian nhiều thì nó cho phép các chỉ số đó bắt kịp giá hiện tại. Để rồi từ đó người ta mới kiếm divergence (-/+) v.vv.... Ngược lại, nếu cái bottom đó là a strong reversal thì indicators không chính xác. Đó là tại sao traders không xài indicator cho việc TIMING. Timing thường xài CYCLE ANALYSIS hoặc ELLIOT WAVE. Tuy nhiên, Elliot wave vẫn còn trong giai đoạn mù mờ (đối với tôi thui) cho nên tôi xài VOLATILITY và Candlestick formation. Các chỉ số trending mà anh nói (DI, DMI, v....v) chỉ xài khi trend đang mạnh. Và trend thì tùy thuộc rất nhiều vào MEASURED MOVE. Measure move là một ước tính của trend sau khi break out/down. Đó là tại sao trong trường hợp VNI của 3 ngày qua, bác nào dựa vào indicator sẽ không chính xác lắm. Nhất là các loại như MACD, hay DMI, DI. Reversal formations thường được phát hiện bởi FORMATION, chứ không phải bởi indicators. 

 

Originally Posted by AKho  Muốn thông hiểu đa số classical TA thì phải mất ít nhất là 3 năm, nếu anh thông minh, còn ngu xuẩn như tôi thì hình như đả dùng trên 5 năm .. mà vẩn chưa thông hiểu luôn ..   

    Hiểu rỏ định nghĩa: 5 năm Hiểu căn bản ( nghĩa là biết lúc nào nên xài cái gì, thay vì chỉ biết một số indicators ruột): 7- 10 năm Hiểu được Ưu và Nhược Điểm từng cái một: Từ 10+ năm cho đến SUỐT ĐỜI.   

    
    Cho nên có một số người học chỉ nghiên cứu 1 hoặc 2, cùng lắm là 5 cái indicators và chỉ trade những indicators đó thôi. Người thành danh nhiều nhứt trong phương pháp này là cái ông tên Bob (quen last name rùi). Ông thành danh vì chỉ số CCI. Trước khi ổng phổ biến chỉ số này thì có thể nói rằng đây là một chỉ số bị "quên lãng." Không ai thèm xài. Có thể vì không ai hiểu. Và có thể vì không ai xài, hay không ai hiểu, cho nên signal của nó rất chính xác. Vì thế, ông già thành danh. Từ một no-name guy, ổng trở nên một trong những "expert" trong thế giới T/A. Mới đầu thì có một forum, dần lên đến 1 website. Và bi giờ thì ổng có seminar ngay tại Vegas luôn. Giá vé vào ít gì cũng vài trăm. Mua mấy quyển sách lỉnh khỉnh cũng vài trăm nữa. Private sessions với đệ tử ( mấy chú này lúc trước làm Mod trong forum của ổng) thì cũng vài ngàn. Anyway, ngụ ý của câu chuyện là ông già thành danh và giàu chỉ vì indicator thui.  

    Ngoài ông đó ra thì có hai người tôi biết. Họ thề thốt rằng họ chỉ xài cái RSI thui. Họ đánh đấm thế nào tôi không rỏ. Hai chú này dấu tuyệt chiêu RSI như mèo giấu kít. Lại gần bàn của nó là nó xếp bài lại liền. Nhưng thấy nó vẽ RSI rất rất là extensive. Còn người thứ 3 mà cũng là thằng bạn của tôi lúc trước. Nghề chính của nó là DMI. Trên chart nó chỉ để duy nhất cái indicator đó và cái moving average thui. Nó đánh chiêu DMI rất hay. Nhưng cuối đời nó bị the BOJ, BOE, the US FED đánh một cú "banh gáo" vào một đêm của Oct 98 (Russian Crisis) khi nó quá tin vào chỉ số này, và stay short in the JPY too long. Chỉ trong vòng 30 phút thui. Nó thua 25 đến 35 triệu USD của UBS. Tới giờ chưa thấy nó "trồi" lên ở nơi nào. 

 

Originally Posted by AKho  VietCurrency, Có cách nào rút ngắn thời gian lại không vậy bro .. ?. So far tôi đả dùng trên 5 năm rồi, mà hình như càng lúc thì càng LÚ  

    Nếu cứ lấy từng cái indicator ra mà thử thì có lẽ suốt đời cũng sẽ không đi hết được phân nửa, và cuối cùng cũng sẽ chả biết chi. Đó là tại sao người ta có câu nói: Jack of all trades, Master of none.   

Ngược lại, bác có thể chia các indicators đó ra từng groups một, và học theo group. Cách này nhanh hơn. Nhưng cái nhược điểm của cách này là bác không thấy được sự khác biệt của những indicators trong cùng một nhóm. Dĩ nhiên nếu bác có thời gian kiên trì thì bác cũng sẽ thấy được sự khác biệt trong các indicators cùng một nhóm. Khi thấy được cái này thì bác nhìn giá với một cái nhìn khác xa lúc trước. Thí dụ bác có hai cái indicators chuyên về volatility. Nhưng nếu không biết xài nó thì lúc bác xài cái indicators A; lúc thì bác xài cái B. Signals đến từ hai indicators đó sẽ lộn xộn. Lúc thì bác đúng; lúc bác sai. Sự sai và đúng không làm cho bác hiểu rằng TẠI SAO lúc thì nó work; lúc thì không. Nhược điểm của loại này là thế.  

     
     Cách chót là cách xài double indicator. Chiêu này ra đời khoảng chừng 10 năm về trước. Khi người ta đem MA vô RSI và dùng RSI as a price. Lúc đầu thì loại này chính xác lém. Bi giờ thì bớt rồi vì người ta biết nhiều quá. RSI không phải là indicator duy nhất. Thiên hạ bắt đầu nấu cháo thập cẩm với các loại indicators bằng cách kết hợp nó lại lung tung. Loại này khi backtest đúng khủng khiếp vì người ta chiết ra từ 1st or 2nd Derivatives của giá mà. Nhưng bi giờ thì tôi thấy ít rồi. Có lẽ chỉ tốt khi backtest thui. Nói chung là thời gian học cần có một phương thức. Đừng cứ xếp hàng toàn bộ indicators và bằt đầu đi từng cái một. Học kiểu đó phí thời gian, nhưng chả nhớ gì sau khi học. Riêng cá nhân tôi, tôi học MACD và DMI gần 15 năm nay. Tôi có gần 2000 cái images của MACD; 1K images của DMI biểu hiện mọi trường hợp. Đây là những bài học thực tế thắng thua mà tôi thu thập được khi xài hai thằng này. Tôi thuộc làu nó đến nổi khi thấy nó xuất hiện tí là tôi có thể tiên đoán nó sẽ hình thành như thế nào.   

Thành ra, trả lời câu hỏi của bác ngắn ngọn là Short-cut thì không. Nhưng phương thức học tốt xấu thì có. 

 

Originally Posted by AKho  Tóm lại tôi chỉ có 6 cái indicators thôi mà học 8 năm rồi chưa xong .. Tôi thiệt không tin tôi dùng thêm 7 năm nửa, cho nó chẳng số 15 .. mà vẩn hong xong   

    Lâu lém rồi có người nào đó nói với tôi hay là tôi đọc đâu trong sách nhưng không nhớ rỏ. Đại khái câu nói đó như thế này: 80% của sự thắng thua trong 1 cái trade xuất phát từ LỐI PHÂN TÍCH của nó, chứ không phải từ indicator(s) mà ra. Lúc mới học T/A, tôi xung lém. Y như là chú dê con mà háu đá. Gặp formation nào giống sách dạy thì mừng lém. Kê sừng vô húc liền. U đầu sứt trán là chuyện nhỏ. Nói theo dân Marines là NO PAIN NO GAIN mà. Or MIND OVER MATTER. IF YOU DON'T MIND, IT "DON'T" MATTER.(châm ngôn của tụi TQLC Mỹ thật đó nhe). Hồi đó ngồi suốt ngày học T/A indicators. Học mê man luôn đó, man. Cho đến bi giờ có thể dám nói là chưa có indicators nào mà tôi chưa xem qua. Và có thể nói luôn 80% là JUNK. Junk có nghĩa là nó không có ý chính; ý nguyên thủy. Mà đơn giản chỉ là copy ý chính và modify nó lại thui. Được sửa lại dưới hình thức này hay hình thức khác. Sau indicators là market breadth. Chiêu này còn quái hơn nữa. Gần 150 indicators dùng để đo BREADTH!!! Có thể nói là nó cũng junk bạo luôn. Có những chỉ số chưa bao giờ trong đời nghe đến, nhưng người ta vẫn chế ra và dán tên mình vào đó. Hy vọng mai này lịch sử ghi danh.  

    Cách đây lâu lém....ngày tôi mới ra trường đeo lon thiếu úy. Tôi có gặp một ông lão gọi là mutual fund wholesaler. Đây là loại ngườ chuyên đi bán mutual funds cho các retail brokers như Merrill Lynch, SmithBarney, Dean Witter....v...v...Thấy tôi ngồi ôm cuốn Edward & McGee lão lang thang đến làm quen. Thuở ấy tôi vừa lên lon từ một runner lên đến Jr. trader nên tôi phách kinh khiếp, nhất là cở ông già đi bán mutual fund cho tụi retail brokers thì nhầm nhò gì. Ông già cũng biết cái thứ gọi là PSEUDO-INTELLECTUAL technician như tôi nên ổng phá. Thoạt đầu ổng đố tôi về trend. Xong rồi đố tiếp qua đến momentum. Toàn mấy câu dể ẹt. Tôi trả lời ven vét như két (toàn trong sách ra thui. Chứ biết mịa gì). Sau vài chiêu dò đường để biết thằng nhóc láu cá trước mặt mình chỉ biết núp sau lưng đại bàng của nó mà sủa, lão xuống tay không thương tiếc. Lão kêu tôi mở sách ra, kiếm khúc nào khó nhất, không hiểu đem ra đố lão. Now...cho những bác nào chưa THẬT SỰ đọc McGee hết cuốn thì nên hiểu rằng Edward & McGee mới thật sự là the BIBLE của T/A. Trình độ quyển đó cao hơn quyển của J. Murphy nhiều lém. Tất cả các classical T/A, Edward & McGee giảng rất rỏ, rất chi tiết. Không hổ danh là một quyển kinh điển của T/A. Bây giờ nhìn lại thì thấy cái LOGICS của quyển sách đó rất hiển nhiên. Nhưng lúc trước nhìn vào không thể hiểu nổi logics của nó là gì. Tại sao họ nói thế.  

     Anyway, trở lại câu chuyện xưa. Tôi vốn là dân Pre-med xuất thân. Gạo bài là nghề của tôi mà. Quyển sách đó tôi đọc nát, highlight lung tung. Nên khi lão kêu tôi đố là tôi chơi tới bến luôn. Tôi lôi các khúc khó nhất, các câu châm ngôn của sách ra. Chẵn hạn câu mà tôi đã dạy các bác tại đây: THE LENGTH OF THE BASE = THE HEIGHT OF THE MOVE. Sách nói thế nhưng ai CHỨNG MINH được, và TẠI SAO? Yeah....this is good stuffs, man. Lão chứng minh câu nói đó tại sao...và tại sao. Nghe phê bạo. Chưa hết, tôi quăng thêm vài câu nữa, lão chỉ phất tay cái là xong. Không những lão phân tích câu nói đó cho tôi hiểu, lão còn dẫn chứng nó từ đâu ra, và TẠI SAO. Tôi ngồi im thin thít nghe. Đến chừng thấy tôi phục, lão mới chỉ một bức tranh trên tường có hình giòng sông Hudson chảy ngang qua New York. Lão hỏi: Dòng nước trên sông đó UỐN THEO THẾ ĐẤT, HAY LÀ THẾ ĐẤT UỐN THEO DÒNG NƯỚC? Trước khi tôi ven vét trả lời, lão cảnh cáo, nên suy nghĩ kỷ (think twice, young man). Hiện tượng sông nước đó, theo lời lão, là sự kết hợp của T/A & F/A. Xong câu nói đó lão bước ra khỏi văn phòng tôi và đi một mạch không ngoãnh lại. Lão đi rồi nửa tiếng sau tôi mới nhớ là chưa biết tên. Tới giờ tôi chưa thấy cao nhân viết sách nào viết nổi những lời lão dạy tôi lúc trước. Phải đợi gần 10 năm sau (2003) tôi mới hiểu câu nói của lão khi vô tình đọc một bài research của chú PhD của the FED viết về hiện tượng giao động trong giá (price).   

    Anh khoan hãy nghĩ đến chuyện ride the trend all the way. Cái đó là tuyệt chiêu rất ít ai làm được CONSISTENTLY. Lâu lâu lady luck thương tình thì cho ăn trọn or gần hết cái trend. Chứ bình thường thì ăn 1/2 là mai lém rồi. Trong trading trước hết hay nghĩ đến CONSISTENCY. Sau đó mới nghĩ đến profit. Consistency là nếu anh có ăn được thì ráng ăn hoài. Ít cũng được, nhiều càng tốt. Nói như thế không có nghĩa là anh KHÔNG THUA, mà là anh thua ít hơn anh thắng. Chẵn hạn anh anh 500, nhưng sau đó trả lại 200. Nếu được HOÀI NHƯ THẾ, Bill Gate cũng còn nghèo hơn anh.   

Hồi đó tôi đi training có người dạy tôi thế này. Bây giờ tôi chia sẻ lại cho các anh. Chiêu này rất đơn giản nhưng huyền diệu lém, vì anh KHÔNG BAO GIỜ đứt vốn. Yup...(you read that right....You never go bankrupt...., only poorer thui). Đó là cứ mỗi lần anh trade, anh bỏ vô cái trade đó 10%. Cứ thế mà anh trade. Sát xuất SỐNG CÒN rất cao. Xin lưu ý hai chữ sống còn. Tôi nói là sống còn chứ không có thắng. Và khi anh có cơ hội sống còn thì mới nói chuyện thắng thua được. Cho nên thí dụ account anh có 10K. Anh chấp nhận ăn thua 1K/trade. Nếu anh thua mất 1K đó, anh còn 9K. The next trade anh bỏ vào chỉ 900 thui (10% rule). Thua nữa? The next trade sẽ là 810/trade. Cứ thế mà anh tuột dần. Dĩ nhiên khi anh đụng hàng 10's thì brokerage house 1) kêu anh bỏ thêm tiền vào or 2) kêu anh đi chỗ khác chơi.   

    Ngược lại, nếu anh thắng thì ĐỪNG BAO GIỜ tăng số phần trăm ấy lên. Cứ để 10% mà trade mải. Anh sẽ thấy số tiền ấy tăng kinh khiếp nếu anh trade đúng và có kiên nhẩn để follow cái rule này. Thường thường người ta cháy túi trong trading vì 1) overtrade or 2) overleverage or 3) both. Cách trade bên trên giảm đi mức độ leverage của anh, và vì đó anh tăng sát xuất sống còn. Hầu hết người ta thua trong trading đều phạm 1 lỗi như nhau: OVERTRADE. Yup...anh nhìn mấy chú newbies rất dể biết. Họ ngồi không yên. Lúc nào cũng như con lật đật. Đó là dấu hiệu cho anh biết rằng, họ vào market để kiếm một EXCITEMENT, chứ không phải là kiếm tiền. Chiều thứ 6 thay vì cảm thấy nhẹ nhàng thì mấy chú newbies buồn xo. Họ nôn nao đến chiều chủ nhật lém....... Hỏi tại sao sung dzử vậy? Họ trả lời là cần make $$$$. Rất ít ai thấy rằng mình đang đi kiếm cảm giác mạnh trong trading. Nếu anh không tin những điều tôi vừa nói thì cứ đợi vào chiều thứ 6 anh sẽ thấy dân cá football ở Mỹ xôn xao lém. Nếu ở VN thì chắc cá độ đá banh. Either way, anh xem kỹ điệu bộ và cái hứng thú khi con bạc đặt tiền xuống để cá. Anh nhìn cái đó và so sánh lại hành động overtrade của 1 newbies để xem có sự khác biệt không? Nếu không thì anh đã thấy được 1 lỗi lầm rất lớn và đầu tiên mà người mới trade thường vấp phải. Đó là tại sao tôi nói trading is a mind game. Vì nếu anh kiểm soát được tình cảm xong thì mấy cái T/A còn lại chỉ là đồ bỏ. Rất nhiều người bỏ ra vài năm mà học cũng chưa xong chiêu này đấy. Heck...có người bỏ ra suốt đời cũng không qua khỏi cái cửa ai overtrade này đây.  

 

6 rules to trade  

    Plan your trades. Trade your plan:  Nghiên cứu cho thật kỹ, rồi hãy trade. Đừng trade xong rồi mới nghiên cứu. Đây là một lỗi rất thông thường cho những người mới học trade. Đối với họ, cái hào hứng khi nhập cuộc chơi quyến rủ nhiều hơn là ngồi ngoài, dò xét, học hỏi về thị trường. Tâm lý của người trong cuộc là ai cũng muốn thắng, hay là ai cũng nghĩ đến thắng. Nhưng ít ai lại chịu suy nghĩ làm sao thắng. Trading trong các markets như currency, futures, options là a zero-sum game. Zero- sum game có nghĩa là trong cuộc chơi này tổng số tiền của thị trường không thay đổi (zero sum), chỉ có thay đổi số lượng người thắng thua trong thị trường. Cho nên cuộc chơi rất quyết liệt. Tiền của người thua đến từ túi người thắng, chứ không phải đến từ thị trường. 

   

    Trading cũng tự như con sư tử đi săn mồi. Các loại cầm thú đều có phương thức săn khác nhau. Tất cả đều dựa vào bản năng sẳn có của từ con một. Con sư tử khi đi săn có chiến thuật rất rỏ rệt. Mổi con đều có nhiệm vụ riêng trong cuộc săn. Con thì rình, con thì rượt, con thì lùa mồi vô bẩy cho con khác chộp. Nói chung rằng loài thú muốn tồn tại trong môi trường của nó, nó phải có một phương thức để sinh tồn. Người trader cũng thế. Muốn sống còn trong một môi trường trading cũng phải có một phương thức căn bản. Đó gọi là PLANNING. Chúng ta trước khi vào cuộc chơi thì phải biết nhìn thị trường, dựa vào cái nhìn đó, tạo ra cho mình một thế đánh. Khi thị trường cho phép. Có nghĩa là khi có signal từ thị trường thì mới nhảy vào. Chúng ta trade vì CÓ cơ hội để làm tiền, chứ không trade vì cần cảm giác mạnh. Con thú không đi săn vì cảm giác mạnh. Nó đi săn vì sự sinh tồn của nó. Chúng ta cũng thế.  

     Keep records of your trading results:  Nên giữ sổ sách thắng thua cho rỏ, và xem xét lại cho kỹ những việc mình đã làm. Điều này sẽ giúp cho bạn thấy rỏ được lỗi lầm trong việc mua bán. Nhiều lúc trade chúng ta không để ý đến lý do tại sao tôi mua lúc đó, hay là tại sao tôi lại bán lúc kia. Nhìn lại sổ sách củ bạn sẽ nhớ lại LÝ DO mình đã mua hay đã bán. Lý do (cho dù sai hay đúng) sẽ là bài học trong cái trade sắp tới. Hy vọng sẽ tránh khỏi lỗi lầm củ.  

 

     Keep a positive attitude, no matter how much you lose:  Thắng không kiêu, bại không nản. Đó là châm ngôn của người đi trước. Chúng ta chọn một nghề giống như một người lính ra trận. Đi trận thì có lúc thắng, lúc thua. Không ai thắng hoài, mà cũng không ai thua hoài. Người biết chơi là kẻ biết chấp nhận cái thua. Đừng quá giận khi thua, và cũng đừng quá vui khi thắng. Vui quá sẽ ngũ trên chiến thắng, và sẽ trả lại số tiền vừa thắng  

 

    Don't take the market home:  Đối với phần lớn trong chúng ta, thắng thua thường có nhiều ảnh hưởng tâm lý với bản thân, với gia đình. Nhiều người giải quyết sức áp lực của trading khác nhau. Có người chôn sâu trong nội tâm, ít thổ lộ với người khác. Loại này thì hiếm. Ngược lại, có người thì trở nên cau có, quạo, gây gổ với người khác. Nếu bạn lọt vào trong trường hợp thứ hai thì bạn nên dừng lại và suy nghĩ về chuyện mình đã làm sai. Đừng đem những điều không cần thiết, như cau có, hay quạo về với gia đình. Người thân của bạn không hiểu về cuộc chơi đầy gai góc trí óc này, và họ cũng không có lỗi gì trong đó. Hành động quạo vô cớ, hay cau có với gia đình vì bạn thua trong trading là một hành động của một kẻ đánh bài, chứ không phải là của một trader nhà nghề. Nếu bạn không giữ được điều này thì nên ngưng trade và kiếm một nghề khác mà làm. Trading không phải của bạn. 

 

    Successful traders buy into bad news and sell into good news:  Cái luật này dạy cho người trader thực hành câu châm ngôn: Mua Thấp Bán Cao của người Việt chúng ta. Tuy nhiên, cái này có nhiều mặt. Traders nên suy nghĩ kỹ và có nhiều kinh nghiệm mới nên thực hành. Bad news là một điều khá phức tạp. Tại vì, news thế nào gọi là bad. Và bad như thế nào mới dám nhảy vào? Khả năng thẩm định news cho rỏ ràng rồi mới quyết định mua hay bán mới là quan trọng hơn là thấy bad news là nhào vô. Như đã nói ở trên, đây là một lối đánh khá cao cho người mới học trade. Còn phần thứ hai (sell into good news) thì tương đối dể hơn, đặc biệt là đang lúc thắng. Locking profits là một trong những điều dể nhứt trong trading. Điều này xin miễn bàn vì chúng ta ai cũng có thể làm được.  

 

    Successful traders are not afraid to buy high and sell low:  Đây là một loại momentum trading rất thịnh hành vào những năm trước 2000 ở Hoa Kỳ. Châm ngôn này đúng nhiều hơn sai, nhưng không hẳn là hoàn toàn chính xác. Theo thiển ý của tôi thì hai chữ “buy high” này là thế nào? Buy khi stock hay currency đang lên cao hơn điểm 52- week high, hay là cao hơn một điểm nào đó? Theo kinh nghiệm riêng của tôi thì khi buy high bạn phải xác định lại cái trend của thị trường. Trend càng dài, càng lâu, và đặc biệt nhứt là càng vững. Vững ở đây có nghĩa là chiều dài của trend (6 tháng, 1 năm chẳng hạn) không có giao động nhiều. Nó đi một đường tương đối thẳng thì đó là một dấu hiệu tốt và nên mua cho dù giá có cao hơn lúc trước. Kinh nghiệm cá nhân của tôi trong định luật này là thị trường oil của gần 2 năm về trước khi oil lên đến 40/barrel. Lúc ấy 40/barrel là một điều không tưởng được vì chỉ 3 năm trước thôi, nó còn giá 15-20. Nhưng nếu nhìn cái chiều dài của cái trend thì thấy nó đi một lằn thẳng. Slop (độ cao) và thời gian dài của trend là tôi yên tâm là nó sẽ đi lên nữa. Đây chỉ là kinh nghiệm cá nhân. Các bạn phải thực hành mới có được kinh nghiệm cho cá nhân. Xài kinh nghiệm người khác chỉ là phụ thôi. Trading rất là personal. Kiểu trade của một người khó mà áp dụng cho người khác được.   

 

    Sell Low: Cái này tương đối khó hơn buy high. Lý do là phần đông những ai lọt vào vị trí này thường là đang lổ. Và bán lổ là một điều ít ai thích làm. Người ta mong sao cho stock hay đồng tiền mình vừa mua lên lại để họ có cơ hội bán ra để tránh lổ, hay để giảm cái lổ đi. Tuy nhiên, thị trường rất ít khi làm vừa lòng người. Lúc mình cần nó “cứu bồ” thì nó thường đi xuống luôn, làm cho mình càng thêm tuyệt vọng. Trong chúng ta ai có tí kinh nghiệm xương máu trong trò chơi này đều có cảm giác tuyệt vọng như trên một vài lần trong đời trading. Ngoài ra, một trong những lý do mà người ta khó bán thấp là để giảm cái thua là vì người ta luôn “nhìn ngược dòng thời gian” để biện minh cho sự kiện giá cả của hôm nay. Họ nghĩ rằng giá của hôm nay so với giá của mấy ngày trước quả là “thấp” lắm rùi. Stocks hay đồng tiền vừa mua sẽ khó xuống thêm nữa. Đâu ai biết được rằng vài ngày sau đó thì giá sẽ thấp hơn giá bây giờ luôn. Kinh nghiệm này trong chúng ta ai cũng có, và rất ít người tránh được lúc ban đầu. Selling low là một nghệ thuật, thường đòi hỏi một kỷ luật nghiêm chỉnh mới có thể thực hành được. Theo thiển ý của tôi thì nó còn khó hơn là BUY HIGH nhiều lắm.