[VC20] Momentum indicator RSI, ADX

 

I. Nguyên Tắc Nền Tảng: Xu Hướng Là Vua

1. Bài Học Sống Còn: Nguyên tắc quan trọng nhất là phải xác định và đi theo xu hướng chính (Trend). Công việc của nhà giao dịch là "dò sóng" và "nương theo sóng", không phải chống lại nó.
2. Tránh Bắt Đỉnh, Dò Đáy: Đừng cố gắng tìm điểm mua thấp nhất (bottom) và điểm bán cao nhất (top). Thay vào đó, hãy tập trung kiếm lợi nhuận ở "khúc giữa" của xu hướng để đảm bảo sự an toàn và bền vững.

II. Định Nghĩa Cốt Lõi: Phân Biệt Rõ Trend và Momentum

1. Trend (Xu hướng): Là hướng đi của thị trường (lên, xuống, hoặc đi ngang). Đây là yếu tố quyết định cho việc mua hay bán.
2. Momentum (Động lượng): Là Rate of Change (Tốc độ/Cường độ thay đổi) của giá. Nó được dùng để đo lường SỨC MẠNH (Strength) của giá, chứ không thể dùng để đo hướng đi.

III. Cách Sử Dụng Các Chỉ Báo Kỹ Thuật Một Cách Hiệu Quả

Luôn luôn phải xác định xu hướng trước tiên, sau đó mới dùng các chỉ báo dưới đây để đánh giá sức mạnh của xu hướng đó.

• RSI (Relative Strength Index - Chỉ số Sức mạnh Tương đối):
• Bản chất: Là chỉ số so sánh để đo sức mạnh của giá trong một khoảng thời gian (ví dụ 14 ngày).
• Cảnh báo khi sử dụng:
• Tín hiệu "quá mua" (>70) và "quá bán" (<30) chỉ thực sự hiệu quả khi thị trường đi ngang (ranging) hoặc có xu hướng yếu.
• Tuyệt đối không bán chỉ vì RSI báo "quá mua" trong một xu hướng tăng mạnh, và không mua chỉ vì RSI báo "quá bán" trong một xu hướng giảm mạnh.
• BỔ SUNG - Cách trade vượt trội so với sách vở:
• Cái bẫy của đám đông: Quan niệm phổ biến "RSI < 30 thì mua, RSI > 70 thì bán" là cách trade theo sách. Nếu ai cũng giao dịch như vậy thì sẽ không có lợi nhuận. Để thành công, bạn phải hành động TRƯỚC người khác.
• Chiến lược hiệu quả: Cách sử dụng RSI đúng đắn là tìm kiếm sự phân kỳ (divergence) - tức là những lúc giá và chỉ báo RSI đi ngược chiều nhau. Ví dụ: giá tạo đỉnh cao hơn nhưng RSI lại tạo đỉnh thấp hơn. Việc tìm ra những tín hiệu ngược chiều này giúp bạn dự đoán hướng đi tương lai của giá và vào lệnh trước đám đông.
• Stochastics:
• Bản chất: Là một chỉ báo dao động (Oscillator) dùng để đo mức độ "lắc lư" (oscillating) của giá giữa hai cực (thường là vùng hỗ trợ và kháng cự).
• Ứng dụng tốt nhất: Rất hữu ích khi thị trường đang đi ngang.
• Momentum Indicator & MACD:
• Bản chất: Các công cụ trực tiếp đo lường tốc độ thay đổi của giá để thể hiện sức mạnh của xu hướng.
• Ứng dụng: Dùng để xác nhận xem một xu hướng có đang mạnh lên hay yếu đi.

IV. Nhận Diện Trạng Thái Thị Trường và Tâm Lý Giao Dịch

• Các trạng thái thị trường: Cần phân biệt rõ khi nào thị trường đang có xu hướng mạnh (trending) và khi nào đang đi ngang (ranging), vì mỗi trạng thái sẽ phù hợp với một cách sử dụng công cụ khác nhau.
• Tâm lý giao dịch: Phải kiểm soát "máu đỏ đen" và tránh tâm lý cờ bạc. Thành công trong giao dịch đến từ việc quản lý rủi ro một cách có kỷ luật và có phương pháp giao dịch thông minh hơn đám đông.

V. BỔ SUNG - Phân Tích Nâng Cao: Đo Lường Mục Tiêu Giá và Sức Mạnh Xu Hướng

• Làm thế nào để biết xu hướng có thể đi được bao xa?
• Để đo lường mục tiêu giá (target price) của một xu hướng, phương pháp được sử dụng là "Measured Move", thường dùng công cụ Fibonacci Extension/Expansion.
• Bạn không thể tính toán được mục tiêu cho đến khi giá thực sự phá vỡ (break out) khỏi một vùng tích lũy hoặc một mẫu hình giá (ví dụ: mẫu hình "falling wedge").
• Các bước để xác định mục tiêu giá:

1.                       Chờ đợi xác nhận: Phải đợi cho giá thực sự "pop" (bật lên) và phá vỡ qua các điểm kháng cự quan trọng.

2.                       Tìm điểm tựa: Nhìn lại biểu đồ trong khung thời gian dài hơn (6 tháng - 1 năm) để xác định các "điểm tựa" (reactionary points - các đỉnh và đáy quan trọng trong quá khứ).

3.                       Tính toán: Sau khi có sự phá vỡ và các điểm tựa, bạn mới có thể dùng Fibonacci để tính toán các mức mục tiêu giá tiềm năng.

• Đo lường sức mạnh của cú phá vỡ:
• Sau khi giá đã bắt đầu di chuyển, bạn có thể dùng chỉ báo ADX để đo cường độ của xu hướng mới.
• ADX là một chỉ báo sức mạnh xu hướng rất tin cậy. Nếu ADX tăng mạnh (ví dụ từ mức thấp 11 lên đến 35-40), nó xác nhận rằng xu hướng đang rất mạnh và có khả năng cao sẽ đạt được các mục tiêu giá đã tính toán.
• Lưu ý quan trọng về tin tức:
• Cần phải cẩn trọng khi đọc các tin tức từ Việt Nam vì chúng có thể không hoàn toàn chính xác hoặc trung thực do bị kiểm soát. Sự thật đôi khi khác xa những gì được đăng tải. Điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dựa vào phân tích kỹ thuật và biểu đồ giá của chính bạn.

VI. BỔ SUNG - Các Yếu Tố Nâng Cao: Momentum, Tín Hiệu Giao Dịch và Phân Tích Liên Thị Trường

• Bản chất thực sự của Momentum:
• "Lực đi đằng sau giá" không có nghĩa là Momentum đi sau giá (lagging). Ngược lại, Momentum thường đi trước giá. Đây chính là lý do tại sao chiến lược tìm kiếm sự phân kỳ (Divergence) lại hiệu quả.
• Dấu hiệu nhận biết xu hướng mạnh: Một đặc điểm quan trọng của một xu hướng tăng (uptrend) thực sự mạnh là chỉ báo RSI liên tục duy trì ở vùng quá mua (Consistently Overbought RSI).
• Dấu hiệu của cú nảy yếu (Dead-cat bounce): Trong một cú nảy yếu, lực mua không đủ mạnh. Do đó, RSI sẽ không mạnh và thường khó vượt qua mức 70 để duy trì ở trên đó.
• 3 Yếu Tố Cốt Lõi Của Một Tín Hiệu Giao Dịch Mạnh:
• Một tín hiệu giao dịch có xác suất thành công cao phải hội tụ ít nhất 3 yếu tố:
1. Formation (Mẫu hình): Các mẫu hình giá trên biểu đồ đã hình thành rõ ràng chưa?
2. Momentum (Động lượng): Các chỉ báo động lượng có xác nhận sức mạnh cho xu hướng không?
3. Market Sentiment (Tâm lý/Bối cảnh thị trường): Các yếu tố bên ngoài (như giá dầu, tin tức vĩ mô, các thị trường liên quan) đang tác động như thế nào?
• Tầm quan trọng của Market Sentiment trong Thị trường Phái sinh:
• Trong các thị trường như Vàng, Dầu (Oil), Tiền tệ (Currency), hầu hết các nhà giao dịch đều là cao thủ Phân tích Kỹ thuật (TA). Họ đều thấy những gì bạn thấy trên biểu đồ.
• Sự thắng thua quyết định trong các thị trường này thường không đến từ biểu đồ, mà đến từ yếu tố thứ ba: Market Sentiment.
• Điều này đòi hỏi một sự phân tích xuyên thị trường (inter-market analysis) để hiểu dòng tiền thực sự đang chảy đi đâu. Đây là lý do chính khiến phần lớn các nhà giao dịch thua lỗ trong thị trường phái sinh.

VII. BỔ SUNG - Phân Biệt Rõ Vai Trò Của ADX và RSI

• Sự khác biệt căn bản:
• ADX: Đo lường SỨC MẠNH CỦA TREND (xu hướng). Bạn chỉ có thể dùng nó SAU KHI đã xác định được một xu hướng đang diễn ra. Ví von: "Bạn không thể đo tốc độ của xe (ADX) nếu xe chưa bắt đầu chạy (trend chưa hình thành)". ADX càng tăng thì trend (bất kể là tăng hay giảm) càng khỏe.
• RSI: Đo lường SỨC MẠNH CỦA GIÁ TẠI THỜI ĐIỂM HIỆN TẠI. Nó hoạt động trong mọi điều kiện, cho dù giá đang có xu hướng rõ ràng hay đang đi ngang.
• Cách ứng dụng kết hợp:
• Có quan điểm cho rằng khi RSI đi vào vùng quá mua/quá bán thì nên bỏ qua nó và nhìn vào ADX.
• Tuy nhiên, một cách tiếp cận nâng cao hơn cho rằng RSI không bao giờ là thừa. Thay vì bỏ qua, nhà giao dịch có kinh nghiệm sẽ phân tích chính xu hướng vận động của bản thân chỉ báo RSI, thậm chí có thể kẻ các đường hỗ trợ và kháng cự ngay trên RSI để xác định các điểm đảo chiều tiềm năng của động lượng.

VIII. BỔ SUNG - Ứng Dụng Nâng Cao của ADX và RSI để Xác Định Quãng Đường Giá

• Tùy chỉnh ADX để xác định Trend:
• Không có một cài đặt cố định. Các nhà giao dịch khác nhau dùng các mức khác nhau để xác định khi nào thị trường bắt đầu có xu hướng. Ví dụ, có người dùng mức 25, người khác có thể dùng mức 20 với chu kỳ là 7.
• Khi ADX lên trên 40, nó cho thấy một xu hướng rất mạnh.
• Tín hiệu đảo chiều tiềm năng: Một tín hiệu cảnh báo quan trọng là khi ADX đang ở trên vùng 40 và đột ngột quay đầu đi xuống, đặc biệt nếu tín hiệu này được xác nhận bởi việc RSI cũng phá vỡ đường hỗ trợ của chính nó.
• Làm rõ vai trò của RSI trong việc đo "Quãng đường giá":
• Khi nói RSI giúp xác định quãng đường "xa hay gần", điều này không có nghĩa là dùng RSI để tính ra một MỤC TIÊU GIÁ (Target Price) cụ thể. Việc tính target price phải dùng các mẫu hình (formation) và Fibonacci.
• Vai trò thực sự của RSI ở đây là tiên đoán xem một chuyển động giá hiện tại (lên hoặc xuống) có khả năng tiếp diễn nữa hay không. Dựa vào động lượng của RSI, nhà giao dịch có thể đánh giá xem "lực" của phe mua/bán đã sắp cạn kiệt hay vẫn còn mạnh mẽ để đẩy giá đi tiếp.
• Đây là một kỹ thuật rất cao cấp, đến mức nhiều chuyên gia có thể giao dịch hiệu quả chỉ bằng cách phân tích RSI mà không cần nhìn vào biểu đồ giá.

IX. BỔ SUNG - Diễn Giải Chi Tiết Về Chỉ Báo ADX

• Cấu tạo và vai trò từng thành phần:
• Chỉ báo ADX bao gồm 3 đường:
1. -DI (Negative Directional Indicator): Phản ánh lực kéo thị trường đi xuống.
2. +DI (Positive Directional Indicator): Phản ánh lực đẩy thị trường đi lên.
3. ADX: Phản ánh sức mạnh (độ bền vững) của xu hướng hiện tại, không cho biết chiều hướng của xu hướng đó.
• Do ADX không cho biết hướng, cần phải dùng các công cụ khác như trendline để xác định xu hướng hiện tại là gì trước khi diễn giải ADX.
• Tín hiệu giao dịch từ -DI và +DI:
• Tín hiệu Mua: Khi đường +DI cắt lên trên đường -DI.
• Tín hiệu Bán: Khi đường +DI cắt xuống dưới đường -DI.
• Kỹ thuật nâng cao (Actional Level): Các trader lão luyện cho rằng khi đường -DI hoặc +DI giảm xuống vùng rất thấp (từ 2.50 đến 5.00), đây là một vùng hỗ trợ/kháng cự rất mạnh cho động lượng, và giá có khả năng cao sẽ đảo chiều hoặc thoái lui từ đây.
• Diễn giải đường ADX (Sức mạnh xu hướng):
• Xu hướng mạnh dần: Khi ADX tăng từ dưới thấp và cắt lên trên mức 25.
• Xu hướng yếu dần: Khi ADX giảm từ trên cao và cắt xuống dưới mức 25, báo hiệu thị trường có thể sắp đi ngang (sideways).
• Mẫu hình đảo chiều đặc biệt (3/5-Day Reversal):
• Điều kiện:
1. ADX đang ở vùng rất cao (từ 40.00 đến 42.50) và bắt đầu quay đầu giảm.
2. Đồng thời, RSI hoặc CCI đang chạm vào vùng đỉnh/đáy giới hạn (climactic top/bottom).
• Ý nghĩa: Cảnh báo giá có thể sẽ đảo chiều hoặc thoái lui. Cụ thể, trong 5 ngày giao dịch tiếp theo, giá có khả năng sẽ đi ngược lại xu hướng hiện tại trong ít nhất 3 ngày, với mức thoái lui tối thiểu là 23.6%.
• Cơ hội: Thời điểm này tạo ra cơ hội để mua khi giá điều chỉnh giảm (long in dip), bán khi giá hồi phục tăng (short on rally), hoặc đóng các vị thế đang thua lỗ.

X. BỔ SUNG - Phân Tích Liên Thị Trường và Khái Niệm "Price Divergence"

• Nguyên Tắc "Nguyên Nhân và Kết Quả" (Cause & Effect):
• Để dự đoán xu hướng tiếp theo, phải hiểu nguyên nhân sâu xa của xu hướng hiện tại.
• Ví dụ về Vàng/Dầu: Sự tăng giá của Vàng và Dầu trong quá khứ là kết quả (Effect) của việc đồng USD suy yếu, chứ không phải bản thân chúng là nguyên nhân (Cause).
• Hiểu được điều này lý giải tại sao các dự báo Vàng/Dầu lên các mức giá phi thực tế là vô căn cứ, vì chúng chỉ là "a Dollar Trade" - một giao dịch phụ thuộc vào đồng USD.
• Price Divergence (Phân Kỳ Giá):
• Định nghĩa: Đây là một dạng phân kỳ khác với phân kỳ kỹ thuật (giá vs. chỉ báo). Phân kỳ giá là hiện tượng khi hướng đi của giá của hai tài sản có mối tương quan chặt chẽ lại đi ngược chiều nhau.
• Ví dụ điển hình (USD vs. Oil): Trong nửa đầu năm 2008, đồng USD Index đã ngừng tạo đáy mới và bắt đầu hình thành mẫu hình tạo đáy (W-formation). Tuy nhiên, trong cùng thời gian đó, giá Dầu lại tiếp tục tăng vọt 50%. Sự trái ngược trong hướng đi của hai tài sản vốn có tương quan nghịch này đã tạo ra một tín hiệu "Price Divergence" cực mạnh.
• Hệ quả và Chiến lược Giao dịch:
• Một tín hiệu phân kỳ (cả kỹ thuật và giá) được hình thành trong một thời gian càng dài thì cú đảo chiều sau đó sẽ càng sâu và mạnh. Phân kỳ giá thường còn mạnh hơn phân kỳ kỹ thuật.
• Quy tắc tối thượng: Mặc dù phân kỳ giá có thể cho thấy một xu hướng sắp chết (ví dụ: xu hướng tăng của Dầu/Vàng), một nhà giao dịch khôn ngoan không bao giờ bán khống (short) một cách dại dột khi xu hướng đó chưa thực sự bị phá vỡ. Luôn phải đợi cho xu hướng xoay chiều được xác nhận rồi mới hành động.